Uzależnienie od jedzenia: Nowe spojrzenie na problem otyłości
Jedni piją, inni zajadają… Zapewne część z was wie, że otyłość i zaburzenia odżywiania są złożonymi schorzeniami, które mają istotne konsekwencje dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Zrozumienie czynników leżących u podstaw tych zaburzeń jest kluczowe do ich kontrolowania i leczenia. W ostatnich latach pojęcie uzależnienia od jedzenia (Food Addiction, FA) zyskało uznanie jako istotny aspekt otyłości i zaburzeń odżywiania. W tym artykule omówię definicję otyłości, charakterystykę zaburzenia napadowego jedzenia (Binge Eating Disorder BED) oraz znaczenie oceny uzależnienia od jedzenia w tych stanach.
Definicja otyłości
Niedawno jedna z osób powiedziała mi, że ma 20 kg nadwagi. 20 kg to już nie jest nadwaga tylko otyłość, tak więc zacznijmy od definicji otyłości. Otyłość często jest definiowana za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI). Osoba z BMI równym lub większym niż 30 kg/m² uznawana jest za otyłą. Otyłość brzuszna, zdefiniowana jako obwodu talii czy obwodu bioder niezależnie od wzrostu wynoszący co najmniej 94 cm dla mężczyzn i co najmniej 80 cm dla kobiet, jest wskaźnikiem zwiększonego ryzyka sercowo-naczyniowego. Waga prawidłowa jest określana przez BMI między 18,5 a 24,9, niedowagę przez BMI poniżej 18,5, nadwagę przez BMI między 25 a 29,9, a otyłość skrajną przez BMI równym lub większym niż 40 kg/m².
Zaburzenie napadowego jedzenia (Binge-Eating Disorder, BED)
Zaburzenie z napadami objadania się (Binge-Eating Disorder, BED): Zaburzenie odżywiania, polegające na niekontrolowanym spożywaniu znacznej ilości jedzenia w określonym czasie, został uznany za stan kliniczny już w 1959 roku. W czwartej edycji podręcznika diagnostycznego DSM-IV był diagnozą tymczasową, wymagającą dalszych badań. Dopiero w 2013 roku został uznany za odrębną jednostkę wraz z wprowadzeniem DSM-V. Aby spełnić kryteria diagnozy zaburzenia jedzenia napadowego, epizody objadania się muszą występować co najmniej raz w tygodniu przez okres 3 miesięcy. Ponadto, nie powinny wykazywać zachowań kompensacyjnych (np. wymiotowania, nadmiernego wysiłku fizycznego) aby odróżnić to zaburzenie od bulimii.
Istotność oceny uzależnienia od jedzenia
Istotność oceny uzależnienia od jedzenia: Z uwagi na szereg potencjalnych problemów zdrowotnych związanych z otyłością i jedzeniem napadowym, słabą skuteczność ich leczenia oraz znaczną popularność odchudzania i “bycia na diecie” w naszym społeczeństwie, dobrze byłoby abyśmy poszli krok dalej i rozważyli diagnozę uzależnienia od jedzenia. Celem tego jest skuteczniejsza pomoc osobom zmagającym się z problemami w utracie masy ciała i doświadczających stresu związanego z jedzeniem. Bezpośrednie skupienie się na uzależnieniu od jedzenia za pomocą odpowiednich podejść terapeutycznych może poprawić efekty terapii pacjentów z otyłością jak i zaburzeniami odżywiania. Jednak trzeba jasno zaadresować ten problem, nazywając go uzależnieniem od jedzenia.
Dietetyk do zadań specjalnych potrzebuje nowoczesnego zestawu narzędzi.
Jednym z powodów identyfikacji uzależnienia od jedzenia jest to, że osoby uzależnione często potrzebują innego rodzaju wsparcia, co potwierdzają chociażby wyższe poziomy zaburzeń psychospołecznych i ogólne zaburzenia psychiczne oraz problemy zdrowia psychicznego, obniżona jakość życia, a w szczególności jakość życia związanego ze zdrowiem, niska samoocena oraz trudności w randkowaniu, socjalizacji i pracy. Rozpoznanie uzależnienia od jedzenia pomoże również specjalistom zachować czujność w przypadku bardziej zaawansowanych i potencjalnie trudnych do leczenia przypadków otyłości oraz na osoby bardziej skłonne do niezdrowych diet, ultraprzetworzonej żywności, oraz z większym prawdopodobieństwem chorób metabolicznych.
Konsekwencje uzależnienia od jedzenia
Diagnozowanie uzależnienia od jedzenia może być pomocne w podejmowaniu decyzji przedoperacyjnych i skierowaniu pacjentów na odpowiednie leczenie w celu poprawy wyników operacji. Chirurdzy mają możliwość dostosowania swoich działań, aby zwiększyć szanse na osiągnięcie korzystnych efektów. Nie jest dla mnie zaskoczeniem również to, że diagnoza uzależnienia od jedzenia przewiduje słabą odpowiedź na niektóre standardowe metody leczenia otyłości. Wykazano, że przestrzeganie diety jest dla tych osób trudniejsze, a tradycyjne interwencje dietetyczne mogą być mniej skuteczne w kwestii utraty wagi. Jednak istnieją alternatywne podejścia, takie jak obniżenie kalorii lub dieta niskotłuszczowa, które mogą okazać się bardziej skuteczne w tym przypadku, a tak przynajmniej sugeruje literatura naukowa.
Pacjenci uzależnieni od jedzenia mogą również korzystać z Intensywnego Programu Zmiany Nawyków Żywieniowych FitMIND, wsparcia psychologicznego, terapii poznawczo-behawioralnej, terapii grupowej lub farmakoterapii, aby pomóc w zmniejszeniu napadów objadania się i poprawie wyników związanych z utratą wagi. Istnieją różne narzędzia i metody, które mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb i przyczynić się do osiągnięcia pozytywnych rezultatów.
Podsumowując, ocena i diagnozowanie uzależnienia od jedzenia ma istotne znaczenie w kontekście leczenia otyłości. Umożliwia to identyfikację pacjentów, którzy mogą wymagać bardziej intensywnego leczenia i wsparcia oraz pozwala na zastosowanie odpowiednich podejść terapeutycznych. Współpraca między specjalistami od otyłości i zaburzeń odżywiania, takimi jak lekarze, psycholodzy, psychodietetycy, dietetycy i terapeuci, jest kluczowa w zapewnieniu kompleksowej opieki i poprawie wyników terapeutycznych dla pacjentów z tymi schorzeniami.
Jako fundacja FitMIND prowadzimy szkolenia dla specjalistów w zakresie zdobywania odpowiednich kompetencji psychodietetyczncych (zapytaj o dostępne terminy) https://fundacja.fitmind.pl/szkolenie
Zapewniamy również stałą superwizję psychodietetyczną aby specjaliści byli w stanie pod nadzorem doświadczonych profesjonalistów rozwijać swój warsztat https://fundacja.fitmind.pl/superwizja
Źródła
Wilcox, Claire E. „Food addiction, obesity, and disorders of overeating: An evidence-based assessment and clinical guide.” (2021).