Artykuł jest kontynuacją cyklu – jeśli go nie czytałeś – przejdź do części pierwszej i tu >
Patrząc wstecz, na wczesne lata 20-te, dieta ketogeniczna była jedną z metod niefarmakologicznego leczenia trudnych przypadków padaczki u dzieci. Pomimo upływu czasu nadal jest wykorzystywana w tym celu. Nowe badania pokazują, że bez względu na wiek, częstotliwość ataków lub ich etiologię, włączenie diety wysokotłuszczowej powodowało u połowy badanych obniżenie częstotliwości ataków, a u 1/3 pacjentów redukcję objawów choroby z 90% obniżeniem częstotliwości ataków.
Prawo autorskie: yuliya29 / 123RF Zdjęcie Seryjne
Po nieudanych próbach z różnymi kombinacjami leków przeciwpadaczkowych, dopiero próba z zastosowaniem diety okazała się skuteczna. Badanie przeprowadzane zostało pod kierownictwem międzynarodowego zespołu 26 lekarzy oraz dietetyków klinicznych, którzy w roku 2006 zostali zwołani w celu sporządzenia raportu potwierdzającego skuteczność stosowania diet ketogenicznych.
Panel ekspertów zgodził się, że dieta ta może być stosowana jako wczesna terapia epilepsji, szczególnie w trudnych przypadkach przy nieskuteczności leków. Leczenie dietą w przeciwieństwie do farmakologii nie niesie za sobą skutków ubocznych.
Działanie diety wysokotłuszczowej
Jednak żywienie wysokotłuszczowe jest stosowane nie tylko klinicznie. Popularność dieta ta zyskała sobie szczególnie w środowisku osób dbających o szczupłą sylwetkę, takich jak zawodnicy sportów sylwetkowych. Do tej pory w kręgach medycznych jeszcze podchodzi się nieufnie do tego modelu żywienia, dlatego zaleca się ciągły nadzór w trakcie trwania diety ze względu na jej ekstremalną charakterystykę.
Plan dietetyczny rozpoczyna się restrykcjami rzędu 20-40g węglowodanów na dzień, co przekłada się na zużycie zapasów glikogenu mięśniowego i zmusza organizm do pozyskiwania energii ze zgromadzonych tłuszczy, poprzez proces zwany ketozą.
Wprowadzenie organizmu w stan ketozy wiąże się z obniżeniem uczucia głodu, a potrawami można się nasycić na dłużej. Lecz z drugiej strony mogą pojawiać się czynniki ryzyka związane z chorobami serca, zwiększonym uwalnianiem kwasów tłuszczowych do krwi, szczególnie cząsteczek o małej gęstości zwanymi oxy lipoproteinami cholesterolowymi lub w skrócie VLDL (oxy-LDL).
W artykule z 2005 roku wydanym w czasopiśmie Diabetologia, cząsteczki VLDL zwiększały się od 10 do 25 procent u osób będących na diecie ketogennej. Wpływ na to może mieć nieodpowiednia obróbka termiczna produktów spożywczych.
Wprawdzie dieta ta w krótkim okresie może przyczynić się do utraty wagi, natomiast nie ma jasnych badań na wpływ takiego odżywiania w dłuższej perspektywie. Jako istotne może okazać się, że ciężkie ograniczanie całych grup spożywczych może powodować silne łaknienie na produkty “zakazane”.
Dieta ketogenna składa się głównie z produktów o dużej zawartości tłuszczy takich jak mięso, drób, świeże ryby i skorupiaki, całe jaja, większość typów serów, dowolnych oliw, masła, śmietany czy majonezu oraz umiarkowanych ilości orzechów.
Aby utrzymać niski poziom węglowodanów, dozwolone są głownie warzywa takie jak: wszystkie rodzaje warzyw o zielonych liściach, brokuły, kalafior, seler, głównie warzywa rosnące nad ziemią, ze względu na niską zawartość cukrów. Natomiast produkty i warzywa zasobne w skrobię takie jak fasola, kukurydza czy ziemniaki oraz bogata w węglowodany papryka i cebula muszą być ograniczane.
Aby zastąpić cukier, niskokalorycznymi zamiennikami stosuje się stewię, płynne słodziki zawierające zero kalorii lub węglowodanów. Takie produkty w diecie są dozwolone.
Istnieją różne formy diety ketogennej, jednakże ta klasyczna jest najczęściej stosowana oraz jest ona najszerzej zbadana.
W takiej wersji tłuszcz jest dostarczany z produktów bogatych w długołańcuchowe trójglicerydy, jak masło, tłusta śmietana, majonez i oliwa oraz olej rzepakowy.
Podaż białka jest na poziomie minimum niezbędnego do utrzymania procesów życiowych i rozwoju organizmu, natomiast węglowodany są ograniczone.
Klasyczna wersja diety zakłada stosunek 4g tłuszczy na 1g białek i węglowodanów lub 90% kalorii z tłuszczy, a pozostałe 10% z białek i węglowodanów.
Założenia diety ketogenicznej są sprzeczne z zalecanymi normami (AMDR), szczególnie dla tłuszczy. Ponadto dieta ta ogranicza produkty bogate w składniki odżywcze, co przekłada się na ryzyko związane z podwyższonym stanem lipoprotein małej gęstości VLDL, ale także większym ryzykiem kamicy nerkowej, złamań kości poprzez zmniejszone spożycie wapnia i witaminy D oraz zmniejszonej konsumpcji produktów bogatych w błonnik, takich jak: pełne zboża, owoce i niektóre warzywa.
Ponieważ podaż makroskładników w tej diecie jest zachwiana, zazwyczaj konieczna jest suplementacja witaminami i minerałami szczególnie wapniem, witaminą C, witaminami z grupy B i kwasem foliowym.
Podsumowanie
Istotny wpływ ilości tłuszczu w diecie może wiązać się z wieloma implikacjami.
Zalecenia dziennego spożycia makroskładników zostały stworzone, aby zagwarantować bezpieczną granicę przyjmowanych składników odżywczych oraz aby obniżać ryzyko chorób.
Odpowiedni bilans pomiędzy makroskładnikami zapewnia zdrowie, odpowiednią wagę i ogólne dobre samopoczucie.
Biorąc pod uwagę wszystkie dietetyczne rekomendacje, ilość tłuszczy w diecie jest kwestią indywidualną i zależy w znacznym stopniu od wieku, płci, poziomu aktywności oraz indywidualnych predyspozycji.
I tutaj pojawia się istotna rola dietetyków jako specjalistów, którzy dostosują dietę do indywidualnych potrzeb klienta, tak aby zapewnić mu bezpieczeństwo i pełne zdrowie.
Wiedza na to jakie diety występują oraz jakie niosą za sobą korzyści i ryzyko jest bardzo istotna, aby zrozumieć jak skutecznie pracować z klientem.
Mikołaj Choroszyński– dietetyk do zadań specjalnych!
Ekspert z zakresu psychodietetyki oraz
pierwszy w Polsce Gastrocoach
Kontakt: Dietetyk@bdieta.pl
Ciekawe, czy dieta ketogenna pomoże mi zrzucić zbędne kilogramy.
Dobrze zbilansowana jak najbardziej 🙂